این فرآیند یعنی استفاده از دمای به شدت سرد، جزیی حیاتی از نوعی درمان پزشکی است. روش این درمان چیزی شبیه نشستن درون وان سرد یا حمام یخ یا استفاده از یخ بر روی یک زخم است. به تازگی نوع جدیدی از کرایوتراپی(سرمادرمانی) ظهور کرده و آن‌هم قرار گرفتن بدن تا گردن در محفظه‌ای است که نیتروژن به درون هوا اسپری می‌شود و دمای بدن را تا 200- درجه فارنهایت پایین می‌آورد. در نگاه نخست چندان جذاب به نظر نمی‌آید اما نتایج آن قابل توجه است و محفظه سرما که به آن Cryosauna (سونای سرما) نیز می‌گویند برای بسیاری قابل تحمل‌تر از حمام یخ است.
سرمادرمانی چیست
سرمادرمانی در حقیقت به‌کارگیری درجه حرارت پایین برای کسب فواید سلامتی است. این نوع از درمان از دهه 1700 میلادی به‌گونه‌های مختلفی برای کاهش درد و گرفتگی عضلات، بهبود بازیابی بدن، کاهش روند پیری سلول‌ها و بهبود سلامتی مورد استفاده قرار می‌گرفته است ورزشکاران دهه‌ها خود را درون تیوب‌های سرد و حمام‌های یخ شناور می‌کردند اما خلاقیت‌های اخیر امکان «قرارگیری تمام بدن» (WBC) در محفظه نیتروژن مایع را فراهم ساخته وآن را به شیوه مدرن و محبوب سرمادرمانی تبدیل کرده است.
این نوع از سرمادرمانی در دهه 1970 در ژاپن اختراع شد و تنها در دهه گذشته بود که به امریکا و سایر کشورهای جهان مهاجرت کرد. این روش محبوبیت بسیاری در میان ورزشکاران و نیز کسانی که بیماری‌های جدی مزمن دارند (همچنین زنان خانه‌داری که نمی‌خواهند حمام یخ بگیرند) یافته است. همان‌طور که می‌توان حدس زد این روش درمانی در کنار مزیت‌ها، نارضایتی‌هایی را نیز به دنبال داشته است و بسیاری به آن به دیده شک می‌نگرند. پس حقیقت داستان چیست؟
فایده‌های سرمادرمانی چیست
مقالاتی که در زمینه WBC ارایه شده مدعی هستند که این روش می‌تواند به بسیاری موارد از التهاب خفیف گرفته تا نقص سیستم خودایمنی بدن و هر چیزی در این بین کمک کند. مهم است یادآوری شود که سرمادرمانی در برخی روش‌ها توسط جوامع پزشکی از صدها سال پیش مورد استفاده قرار می‌گرفته و مستندسازی نیز شده است.
پزشکان اغلب به‌کارگیری یخ بر روی محل‌های آسیب‌دیده با هدف کاهش التهاب و آماس را تجویز می‌کردند. فریزتراپی(Cryoablation) بر فرآیند به‌کارگیری سرمای بی‌حد در برخی جراحی‌ها با هدف تخریب بافت بیمار مانند سرطان اطلاق می‌شود. در برخی از مواقع این روش برای برداشتن زگیل و خال نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. دکتر Jack Kruse، جراح مغز و اعصاب، سرمادرمانی(حمام یخ) را برای تنظیم هورمون‌ها و بهبود درجه لپتین (که در نهایت منجر به کاهش وزن می‌شود) مفید می‌داند.
همه این موارد به‌طور اصولی در زیرمجموعه سرمادرمانی قرار می‌گیرند اما گزارش‌های اخیر اغلب ترجیح به WBC و سونای سرما که فریبنده‌تر و در عین حال مورد پژوهش کمتر بوده است را روایت می‌کنند. بسیاری از افراد این روش را به عنوان برنامه روزانه خود انتخاب کرده‌اند.
در ادامه به برخی از فواید سرمادرمانی اشاره می‌شود:
از این موضوع پشتیبانی خوبی هم در روایت‌ها و هم در تحقیقات می‌شود. ورزشکاران از صدها سال پیش می‌دانستند که یخ سرعت بهبودی را افزایش می‌دهد و WBC راهی سریع برای دریافت فواید سرما برای تمام بدن است. برخی تحقیقات نشان می‌دهد که WBC برای DOMS در ورزشکاران موثر است، اگرچه آنالیز تحقیقات، نتایج یکسانی را نشان نداد و در برخی مواقع صحت تحقیقات قبلی را نیز مورد سوال قرار داد.
بسیاری از قهرمانان و افراد مشهور از فواید سرمادرمانی گفته‌اند و رشد سریع محبوبیت «سوناهای سرما» نشانگر این موضوع است که سایر روش‌ها نیز باید نتایج مشابهی داشته باشند، با این وجود به نظر می‌رسد دانشمندان هنوز به درک واضحی از اینکه WBC چگونه باعث کاهش درد می‌شود نرسیده‌اند.
پتانسیل تقویت سیستم ایمنی بدن
مزیت دیگری که اغلب به سرمادرمانی نسبت داده می‌شود تقویت سیستم ایمنی بدن است. تئوری این است که قرار گرفتن سریع در معرض سرمای شدید باعث تحریک هیپوتالاموس برای ایجاد عملکرد ضدالتهابی‌اش در بدن می‌شود. دکتر Kruse، سرمادرمانی را برای بهبود درجه پروتئین لپتین موثر می‌داند که ارتباطی ثابت شده با بهبود سیستم ایمنی بدن دارد.
هنوز به درستی روشن نشده است که آیا قرار گرفتن در معرض سرمای منفی 200 درجه فارنهایت به مدت سه دقیقه برای تحریک و رهاسازی همان میزان لپتین که در حمام یخ و سایر روش‌های شناخته شده آزاد می‌شود کافی است یا نه که تحقیقات بیشتر در حال انجام است. تئوری دیگر این است که سه دقیقه از چنین سرمای تاثیرگذاری، تحریک کافی بدن برای تصور این موضوع است که گویی در شرایط بقا قرار گرفته‌ایم را تضمین می‌کند. عملکرد سیستم ایمنی بدن در این حالت از حالت طبیعی خارج و به شرایط ویژه ارتقا پیدا می‌کند. این موضوع کمتر مورد تحقیق قرار گرفته و ارتباط نامشخص است اما دکتر Kruse می‌گوید بیمارانی را دیده است که در مورد صحت این موضوع بسیار مطمئن بوده‌اند.
افزایش انرژی و سوخت‌وساز
دکتر Kruse می‌گوید که این موضوع را بلافاصله چند روز پس از نخستین جلسه سرمادرمانی دریافته است: «پس از تنها سه دقیقه قرار گرفتن در سرما، احساس کردم که گویی یک مسابقه ماراتن را به پایان برده‌ام. خروارها انرژی داشتم. از لحاظ ذهنی هوشیارتر بودم و احساسی عالی داشتم. حسی شبیه به رها شدن کاتکولامین‌ها(آدرنالین و نورآدرنالین)، درست مانند پپتیدهای عصبی در واکنش به سرما. این مواد شیمیایی عصبی ارتباط نزدیکی با احساس سرخوشی دارند و علت اصلی تمایل احتمالی شما برای خندیدن با صدای بلند، نهایت شعف در هنگامی که به درون آب سرد می‌پرید یا بدون داشتن لباس کافی بر روی برف می‌دوید، همین است.»
Kruse می‌افزاید:«البته تجربه من کاملا روایی بود و هیچگونه دلیل علمی در آن وجود نداشت. اما این جیزی است که من دوست دارم از لحاظ ذهنی و با هدف تجدید انرژی دوباره انجام دهم.» ادعای دیگری که اغلب در مورد WBC مطرح می‌شود، تاثیر متابولیک سوختن 800 کالری در 3 دقیقه است. هیچ تحقیقی برای پشتیبانی این نظریه وجود ندارد، همچنین هیچ شاهدی هم مبنی بر مضر بودن سرمادرمانی. در اختیار ندارم. تحقیقی هست که نشان می‌دهد سرمادرمانی (به ویژه فرورفتن در آب یخ) می‌تواند نرخ سوخت‌وساز را تا 300 درصد افزایش دهد اگرچه تحقیق مشابهی به‌طور ویژه برای سونای سرد و هوای سرد در این روش انجام نشده است. »
کمک به برطرف کردن التهاب
این یکی دیگر از مزیت‌هایی است که به سرمادرمانی نسبت داده می‌شود اما هنوز به قدر کافی در موردش تحقیق نشده است. البته این بدین معنا نیست که موثر نیست. ما همگی از سرمادرمانی(یخ) برای کاهش التهاب(زخم یا کوفتگی) استفاده کرده‌ایم بدون اینکه به دنبال دلیل علمی و مستدل برای آن بگردیم. پزشکان از سرمادرمانی در مراقبت‌های بالینی برای کمک به شرایط التهابی در رماتیسم مفاصل (RA) و دردهای مزمن استفاده می‌کرده‌اند. به نظر می‌رسد که سرما مزیت‌های کوتاه و بلندمدتی در مقابل دردهای مزمن دارد و می‌توان روند تحمل سایر روش‌های درمانی را برای بیماران بهبود بخشد.
ریسک‌های WBC یا سرمادرمانی
ممکن است با خود تصور کنید که قرار گرفتن در مخزنی با درجه حرارت زیر صفر ریسک‌هایی را به همراه خواهد داشت، درحالی‌که شاید موارد قابل ریسک آنچنان زیاد هم نباشد. تنها مورد آسیب که یافت شده در مورد کسانی بوده که با لباس خیس به درون محفظه رفته و دچار سرمازدگی شده اند. یا یکی از کارمندان شاغل در سونای سرما که بدون اطلاع به تکنسین و پس از ساعت کاری به درون تانک رفته و موجب مرگ خود شده است.
از آنجایی که WBC در زمان کوتاه و در شرایط کنترل شده انجام می‌شود، احتمال آسیب‌های آن به نسبت غوطه‌وری در آب سرد کمتر است. مسلم است که زنان باردار نباید از این درمان استفاده کنند. همچنین همه علاقه‌مندان باید قبل از استفاده، شرایط سلامت خود را با پزشکان مطرح کنند.
کلام آخر
تحقیقات هنوز هم درخصوص این نوع درمان درحال انجام است. مانند بسیاری مسایل د زندگی، WBC ریسک‌هایی را به دنبال دارد چنانچه به طور صحیح انجام نشود، اما مزیت‌های آن به نظر واقعی می‌رسند. این روش به تازگی در مراکز اسپا مورد استفاده قرار می‌گیرد و مشتریان پول‌های هنگفتی را برای آن می‌پردازند.
در گزارش FDA هیچگونه گزارش منفی علمی بر ضد این روش نیامده است و اسپاروها می‌توانند کماکان از آن لذت ببرند. در برخی روایت‌هایی که کلینیک‌های زیبایی ارایه‌کننده این روش بیان می‌کنند آمده که نیتروژن سرد باعث کشیدگی پوست می‌شود که خطوط و چروک‌ها را پر می‌کند. کلاژن نیز برای تولید سلول‌های بیشتر تحریک می‌شود که پوست را ارتجاعی‌تر خواهد کرد.